Το 2017, η Intel ανακοίνωσε τα σχέδιά της να αντικαταστήσει πλήρως το BIOS με UEFI σε όλα τα chipsets της. Η βιομηχανία ακολούθησε γρήγορα το παράδειγμά της. Το κλασικό BIOS αποτελεί πλέον οριστικά κατάλοιπο του παρελθόντος. Όμως τι είναι το UEFI και σε τί διαφέρει από το BIOS που όλοι γνωρίζουμε;
Διαβάστε και το άρθρο μας: 7 τρόποι για να επιστρέψετε σε ένα κλειδωμένο BIOS
Τι κάνουν το BIOS και το UEFI;
Τόσο το (UEFI=Unified Extensible Firmware Interface) όσο και το (BIOS=Basic Input/Output System) είναι λογισμικό χαμηλού επιπέδου. Ξεκινάει κατά την εκκίνηση του υπολογιστή σας πριν από την εκκίνηση του λειτουργικού σας συστήματος. Αλλά το UEFI είναι μια πιο σύγχρονη λύση, υποστηρίζοντας μεγαλύτερους σκληρούς δίσκους. Ταχύτερους χρόνους εκκίνησης, περισσότερα χαρακτηριστικά ασφαλείας και – βολικά – γραφικά και δρομείς ποντικιού.
Έχουμε δει νεότερους υπολογιστές που διαθέτουν UEFI να εξακολουθούν να αναφέρονται σε αυτό ως «BIOS». Κυρίως για να μην μπερδεύουν τους ανθρώπους που έχουν συνηθίσει ένα παραδοσιακό BIOS υπολογιστή. Ακόμη και αν ο υπολογιστής σας χρησιμοποιεί τον όρο «BIOS», οι σύγχρονοι υπολογιστές που αγοράζετε σήμερα είναι σχεδόν βέβαιο ότι παραδίδονται με υλικολογισμικό UEFI αντί για BIOS. Διαβάστε γιατί.
Τι είναι το BIOS;
Το BIOS είναι η συντομογραφία των λέξεων Basic Input-Output system (Βασικό σύστημα εισόδου-εξόδου). Πρόκειται για λογισμικό χαμηλού επιπέδου που βρίσκεται σε ένα τσιπ στη μητρική πλακέτα του υπολογιστή σας. Το BIOS φορτώνεται κατά την εκκίνηση του υπολογιστή σας. Το BIOS είναι υπεύθυνο για την αφύπνιση των στοιχείων υλικού του υπολογιστή σας. Έτσι διασφαλίζει τη σωστή λειτουργία τους και στη συνέχεια εκτελεί τον φορτωτή εκκίνησης που εκκινεί τα Windows. Ή οποιοδήποτε άλλο λειτουργικό σύστημα έχετε εγκαταστήσει.
Μπορείτε να διαμορφώσετε διάφορες ρυθμίσεις στην οθόνη ρυθμίσεων του BIOS. Ρυθμίσεις όπως η διαμόρφωση του υλικού του υπολογιστή σας, ο χρόνος συστήματος και η σειρά εκκίνησης βρίσκονται εδώ. Μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση σε αυτή την οθόνη πατώντας ένα συγκεκριμένο πλήκτρο. Διαφορετικό σε διαφορετικούς υπολογιστές, αλλά συχνά Esc, F2, F10 ή Delete– κατά την εκκίνηση του υπολογιστή. Όταν αποθηκεύετε μια ρύθμιση, αυτή αποθηκεύεται στη μνήμη της ίδιας της μητρικής σας πλακέτας. Όταν εκκινείτε τον υπολογιστή σας, το BIOS θα διαμορφώσει τον υπολογιστή σας με τις αποθηκευμένες ρυθμίσεις.
Στα ενδότερα…
Το BIOS περνάει από ένα POST ή Power-On Self Test (Αυτοδοκιμή ενεργοποίησης) πριν από την εκκίνηση του λειτουργικού σας συστήματος. Ελέγχει για να διασφαλίσει ότι η διαμόρφωση του υλικού σας είναι έγκυρη και λειτουργεί σωστά. Αν κάτι δεν πάει καλά, θα δείτε ένα μήνυμα σφάλματος ή θα ακούσετε μια κρυπτογραφική σειρά από κωδικούς μπιπ. Θα πρέπει να αναζητήσετε τι σημαίνουν οι διάφορες ακολουθίες ηχητικών σημάτων στο εγχειρίδιο του υπολογιστή.
Κατά την εκκίνηση του υπολογιστή σας -και αφού ολοκληρωθεί το POST- το BIOS αναζητά ένα Master Boot Record ή MBR, αποθηκευμένο στη συσκευή εκκίνησης, και το χρησιμοποιεί για να εκκινήσει τον bootloader.
Μπορεί επίσης να δείτε το ακρωνύμιο CMOS, το οποίο σημαίνει Complementary Metal-Oxide-Semiconductor (Συμπληρωματικός ημιαγωγός μετάλλων-οξειδίων). Αυτό αναφέρεται στη μνήμη που υποστηρίζεται από μπαταρία και στην οποία το BIOS αποθηκεύει διάφορες ρυθμίσεις στη μητρική πλακέτα. Στην πραγματικότητα δεν είναι πλέον ακριβές, καθώς η μέθοδος αυτή έχει αντικατασταθεί από τη μνήμη flash (που αναφέρεται επίσης ως EEPROM) στα σύγχρονα συστήματα.
Γιατί το BIOS είναι ξεπερασμένο
Το BIOS υπάρχει εδώ και πολύ καιρό και δεν έχει εξελιχθεί ιδιαίτερα. Ακόμη και οι υπολογιστές MS-DOS που κυκλοφόρησαν τη δεκαετία του 1980 διέθεταν BIOS!
Φυσικά, το BIOS έχει εξελιχθεί και βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου. Αναπτύχθηκαν ορισμένες επεκτάσεις, όπως το ACPI, το Advanced Configuration and Power Interface. Αυτό επιτρέπει στο BIOS να διαμορφώνει ευκολότερα τις συσκευές και να εκτελεί προηγμένες λειτουργίες διαχείρισης ενέργειας. Όπως η λειτουργία αναστολής λειτουργίας. Αλλά το BIOS δεν έχει εξελιχθεί και βελτιωθεί σχεδόν όσο έχει εξελιχθεί και βελτιωθεί η υπόλοιπη τεχνολογία των PC από την εποχή του MS-DOS.
Το παραδοσιακό BIOS εξακολουθεί να έχει σοβαρούς περιορισμούς. Μπορεί να εκκινήσει μόνο από δίσκους 2,1 TB ή λιγότερο. Οι δίσκοι των 8 TB είναι πλέον συνηθισμένοι και ένας υπολογιστής με BIOS δεν μπορεί να εκκινήσει από αυτούς. Αυτός ο περιορισμός οφείλεται στον τρόπο λειτουργίας του συστήματος Master Boot Record του BIOS.
Περισσότερα τεχνικά…
Το BIOS πρέπει να εκτελείται σε λειτουργία επεξεργαστή 16-bit και διαθέτει μόνο 1 MB χώρο για να εκτελεστεί. Δυσκολεύεται να αρχικοποιήσει πολλές συσκευές υλικού ταυτόχρονα. Γεγονός που οδηγεί σε πιο αργή διαδικασία εκκίνησης κατά την αρχικοποίηση όλων των διεπαφών. Και συσκευών υλικού σε έναν σύγχρονο υπολογιστή.
Το BIOS χρειάζεται αντικατάσταση εδώ και πολύ καιρό. Η Intel ξεκίνησε τις εργασίες για την προδιαγραφή Extensible Firmware Interface (EFI) το 1998. Η Apple επέλεξε το EFI όταν μεταπήδησε στην αρχιτεκτονική Intel στα Mac της το 2006. Αλλά άλλοι κατασκευαστές PC δεν ακολούθησαν.
Το 2007, η Intel, η AMD, η Microsoft και οι κατασκευαστές PC συμφώνησαν σε μια νέα προδιαγραφή UEFI (Unified Extensible Firmware Interface). Πρόκειται για ένα πρότυπο όλης της βιομηχανίας, το οποίο διαχειρίζεται το Unified Extended Firmware Interface Forum και δεν καθοδηγείται αποκλειστικά από την Intel. Η υποστήριξη UEFI εισήχθη στα Windows με τα Windows Vista Service Pack 1 και τα Windows 7. Η συντριπτική πλειονότητα των υπολογιστών που μπορείτε να αγοράσετε σήμερα χρησιμοποιεί πλέον UEFI αντί για ένα παραδοσιακό BIOS.
Συνεχίζουμε το άρθρο μας: “Τι είναι το UEFI και σε τί διαφέρει από το BIOS”.
Πώς το UEFI αντικαθιστά και βελτιώνει το BIOS
Το UEFI αντικαθιστά το παραδοσιακό BIOS στους υπολογιστές. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να μεταβείτε από το BIOS στο UEFI σε έναν υπάρχοντα υπολογιστή. Πρέπει να αγοράσετε νέο υλικό που υποστηρίζει και περιλαμβάνει το UEFI, όπως κάνουν οι νέοι υπολογιστές. Οι περισσότερες υλοποιήσεις UEFI παρέχουν εξομοίωση BIOS, ώστε να μπορείτε να επιλέξετε να εγκαταστήσετε και να εκκινήσετε παλιά λειτουργικά συστήματα που περιμένουν BIOS αντί για UEFI, ώστε να είναι συμβατά προς τα πίσω.
Αυτό το νέο πρότυπο αποφεύγει τους περιορισμούς του BIOS. Το υλικολογισμικό UEFI μπορεί να εκκινήσει από δίσκους 2,2 TB ή μεγαλύτερους -στην πραγματικότητα, το θεωρητικό όριο είναι 9,4 zettabytes. Αυτό είναι ένα αξιοσημείωτο ποσοστό όλων των πληροφοριών στο Διαδίκτυο! Αυτό συμβαίνει επειδή το UEFI χρησιμοποιεί το σχήμα κατάτμησης GPT αντί για MBR. Επίσης, εκκινεί με έναν πιο τυποποιημένο τρόπο, εκκινώντας εκτελέσιμα αρχεία EFI αντί να εκτελεί κώδικα από το κύριο αρχείο εκκίνησης μιας μονάδας δίσκου.
Το UEFI μπορεί να εκτελεστεί σε λειτουργία 32-bit ή 64-bit και διαθέτει μεγαλύτερο χώρο διευθύνσεων από το BIOS, πράγμα που σημαίνει ότι η διαδικασία εκκίνησης είναι ταχύτερη. Σημαίνει επίσης ότι οι οθόνες ρύθμισης UEFI μπορούν να είναι πιο εύχρηστες από τις οθόνες ρυθμίσεων του BIOS, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης γραφικών και δρομέα ποντικιού. Ωστόσο, αυτό δεν είναι υποχρεωτικό. Πολλοί υπολογιστές εξακολουθούν να παραδίδονται με διεπαφές ρυθμίσεων UEFI σε λειτουργία κειμένου που μοιάζουν και λειτουργούν όπως μια παλιά οθόνη ρυθμίσεων BIOS.
Έχει κι’άλλα χαρκτηριστικά;
Το UEFI είναι γεμάτο με άλλα χαρακτηριστικά. Υποστηρίζει την ασφαλή εκκίνηση (Secure Boot), πράγμα που σημαίνει ότι το λειτουργικό σύστημα μπορεί να ελεγχθεί ως προς την εγκυρότητά του για να διασφαλιστεί ότι δεν έχει αλλοιωθεί η διαδικασία εκκίνησης από κακόβουλο λογισμικό. Μπορεί να υποστηρίξει χαρακτηριστικά δικτύωσης απευθείας στο ίδιο το υλικολογισμικό UEFI, το οποίο μπορεί να βοηθήσει στην απομακρυσμένη αντιμετώπιση προβλημάτων και διαμόρφωση. Με ένα παραδοσιακό BIOS, πρέπει να κάθεστε μπροστά από έναν φυσικό υπολογιστή για να τον διαμορφώσετε.
Επίσης, δεν πρόκειται απλώς για αντικατάσταση του BIOS. Το UEFI είναι ουσιαστικά ένα μικροσκοπικό λειτουργικό σύστημα που εκτελείται πάνω από το υλικολογισμικό του υπολογιστή και μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα από ένα BIOS. Μπορεί να είναι αποθηκευμένο στη μνήμη flash της μητρικής πλακέτας ή να φορτώνεται από έναν σκληρό δίσκο ή ένα κοινόχρηστο δίκτυο κατά την εκκίνηση.
Διαφορετικοί υπολογιστές με UEFI θα έχουν διαφορετικές διεπαφές και δυνατότητες. Όλα εξαρτώνται από τον κατασκευαστή του υπολογιστή σας, αλλά τα βασικά στοιχεία θα είναι τα ίδια σε κάθε υπολογιστή.
Πώς να αποκτήσετε πρόσβαση στις ρυθμίσεις UEFI σε σύγχρονους υπολογιστές
Αν είστε ένας κανονικός χρήστης PC, η μετάβαση σε έναν υπολογιστή με UEFI δεν θα είναι μια αξιοσημείωτη αλλαγή. Ο νέος σας υπολογιστής θα εκκινείται και θα τερματίζεται ταχύτερα από ό,τι θα συνέβαινε με BIOS, και μπορείτε να χρησιμοποιείτε δίσκους μεγέθους 2,2 TB ή μεγαλύτερου.
Αν χρειαστεί να αποκτήσετε πρόσβαση σε ρυθμίσεις χαμηλού επιπέδου, ενδέχεται να υπάρχει μια μικρή διαφορά. Μπορεί να χρειαστεί να αποκτήσετε πρόσβαση στην οθόνη ρυθμίσεων UEFI μέσω του μενού επιλογών εκκίνησης των Windows και όχι πατώντας ένα πλήκτρο κατά την εκκίνηση του υπολογιστή σας. Με τους υπολογιστές να εκκινούνται πλέον τόσο γρήγορα, οι κατασκευαστές υπολογιστών δεν θέλουν να επιβραδύνουν τη διαδικασία εκκίνησης περιμένοντας να δουν αν θα πατήσετε κάποιο πλήκτρο. Ωστόσο, έχουμε δει και PC με UEFI που σας επιτρέπουν να έχετε πρόσβαση στο BIOS με τον ίδιο τρόπο, πατώντας ένα πλήκτρο κατά τη διαδικασία εκκίνησης.
Ολοκληρώνουμε το άρθρο μας: “Τι είναι το UEFI και σε τί διαφέρει από το BIOS”.
Γιατί εξακολουθώ να βλέπω συνέχεια το BIOS;
Το UEFI έχει αντικαταστήσει απρόσκοπτα το BIOS σε όλους τους σύγχρονους υπολογιστές, οπότε γιατί όλοι εξακολουθούν να αποκαλούν το UEFI ως BIOS; Ορισμένοι παράγοντες συνέβαλαν (ή μπορεί να συνέβαλαν) στο γιατί ο όρος UEFI δεν έχει επικρατήσει τόσο πολύ.
- Συνήθεια. Ο όρος BIOS χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες και χρειάζεται χρόνος για να αλλάξουν οι γλωσσικές συνήθειες εκατομμυρίων ανθρώπων.
- Το BIOS είναι πιο εύκολο να το πεις. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ακούσει ή θα μπορούσαν εύκολα να μαντέψουν πώς προφέρεται το «BIOS». Αλλά UEFI; Πώς το λέτε αυτό, τέλος πάντων; Yoo-eee-fee; Yoo-ee-fi; Uh-ee-fi; Yoo-fee; Ούτε εδώ υπάρχει συναίνεση. Ένας όρος που είναι δύσκολο να ειπωθεί δεν πρόκειται να υιοθετηθεί τόσο εύκολα όσο ένας όρος που κυλάει από τη γλώσσα.
- Η μετάβαση από το BIOS στο UEFI έγινε σε μεγάλο βαθμό παρασκηνιακά και ήταν αρκετά ανώδυνη, και η βασική εργασία του UEFI είναι η ίδια με αυτή του BIOS. Ο κόσμος δεν πρόσεξε την ύπαρξη του UEFI και δεν τους επηρεάζει, οπότε γιατί να μπει στον κόπο να μάθει τη νέα λέξη;
Όποιος και αν είναι ο λόγος, το BIOS παρέμεινε ένας κοινός όρος, αν και τώρα χρησιμοποιείται συνήθως για να αναφέρεται στο UEFI. Ίσως να είναι απλώς ένας από εκείνους τους όρους που μένουν -όπως το «κλείσιμο» ενός τηλεφώνου- για πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι είναι τεχνικά ακριβής.
Συμπερασματικά
Ενώ το UEFI είναι μια μεγάλη αναβάθμιση, βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στο παρασκήνιο. Οι περισσότεροι χρήστες υπολογιστών δεν θα παρατηρήσουν ποτέ -ή δεν θα χρειαστεί να ενδιαφερθούν- ότι οι νέοι υπολογιστές τους χρησιμοποιούν UEFI αντί για ένα παραδοσιακό BIOS. Απλώς θα λειτουργούν καλύτερα και θα υποστηρίζουν πιο σύγχρονο υλικό και λειτουργίες.
Για πιο λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το UEFI, διαβάστε την εξήγηση του Adam Williamson της Red Hat σχετικά με το πώς η διαδικασία εκκίνησης UEFI είναι διαφορετική. Διαβάστε επίσης και τις επίσημες συχνές ερωτήσεις UEFI.
Διαβάστε και τον οδηγό μας: Τι να κάνετε όταν τα Windows δε ξεκινούν
Μπορείτε να κατεβάσετε επίσης δωρεάν, πολύ ενδιαφέροντα e-books που έφτιαξα σχετικά με τη δημιουργία websites αλλά και για γλώσσες προγραμματισμού, εδώ στα free downloads.
Μπορείτε επίσης να βρείτε και να αντιγράψετε εκπληκτικές προτροπές (Prompts). Για γεννήτριες εικόνων “AI Text to Image” που συγκέντρωσα με κόπο. Μαζί με τα δείγματα των παραγόμενων εικόνων εδώ και εδώ.
